سپاه پاسداران-فلسفه وجودي سپاه

سپاه پاسداران در آینه کلام امام خمینی رحمه‏الله

امام خمینی رحمه‏الله در بخشی از سخنان خود در حمایت از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فرمود: «من از سپاه راضی هستم و به هیچ‏وجه نظرم از شما برنمی‏گردد. اگر سپاه نبود، کشور هم نبود. من سپاه پاسداران را بسیار عزیز و گرامی می‏دارم. چشم من به شماست. شما هیچ سابقه‏ای جز سابقه اسلامی ندارید».

ایشان همچنین درباره نقش سپاه در پشتیبانی از جمهوری اسلامی فرمود: «سپاه پاسداران که رُکنی بزرگ در پیروزی انقلاب اسلامی است، با اقتدا به مولای خود سید مظلومان ـ علیه الصلوة والسلام ـ نجات‏بخش ملت ایران و اسلام عزیز از شب‏های تاریک و ظلمانی ستمشاهی بود و در پاسداری از انقلاب و هدف‏های آن، عاملی مؤثر و رُکنی رکین بوده و هست».

سپاه پاسداران در سایه‏سار کلام رهبر

رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت اللّه‏ خامنه‏ای درباره جایگاه سپاه در نظام جمهوری اسلامی ایران می‏فرماید: «سپاه در تاریخ شناخته شده خود ما، یک پدیده کم‏نظیر و شاید بی‏نظیر است؛ یعنی سپاه، موجودی است که ولادت و رشد و نمای آن در صحنه انقلاب، آن هم در عرصه دشوارترین آزمون‏های انقلاب بود».

ایشان در جای دیگر می‏فرماید: «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در سایه روحیه انقلابی و معنویتی که از سرچشمه جوشان دل منوّر و روح مصفای آن امام عارفان و قُدوه صالحان، پیوسته می‏جوشید و بیش از همه، جوانان رزمنده و خالص سپاه و بسیج را سیراب می‏کرد، توانست نقش تعیین کننده‏ای در دفع حمله ایادی استکبار به جمهوری اسلامی، ایفا... و حفظ و استمرار نظام را تضمین کند».

وجود نيرو هاي مختلف نظامي و انتظامي در كشور به دليل تقسيم حوزه هاي عملياتي و فعاليت هاي گوناگوني كه هريك از اين نيروها بر عهده دارند سبب شده تا ضمن پرهيز از موازي كاري ، دستاورد هاي درخشاني را در حوزه هاي گوناگون خصوصا تامين امنيت كشور ، مقابله با تهديدات داخلي و خارجي و خنثي سازي توطئه هاي دشمنان داشته باشند.

دفاع از كيان انقلاب اسلامي و حفاظت داخلي شهرها از تهديدات دشمنان از وظايف اصلي سپاه است اما حفاظت از مرزها از وظايف اصلي ارتش است.

علاوه بر اينكه براي بالا بردن ضريب امنيتي كشور به طور معمول كشورها در صورت توانايي از چندين سازمان در عرض هم ديگر استفاده مي كنند تا احتمال تباني و خيانت به حداقل برسد از اين رو سپاه پاسداران جزء نيروهاي مصرح در قانون مي باشد.

بر اساس اصل يكصد و پنجاهم قانون اساسي «سپاه پاسداران انقلاب اسلامي كه در نخستين روزهاي پيروزي اين انقلاب تشكيل شده براي ادامه نقش خود در نگهباني از انقلاب و دستاوردهاي آن پا برجا مي ماند. حدود وظايف و قلمرو مسئوليت اين سپاه در رابطه با وظايف و قلمرو مسئوليت نيروهاي مسلح ديگر با تاكيد بر همكاري و هماهنگي برادرانه ميان آنها بوسيله قانون تعيين مي شود».

و به موجب ماده اول اساسنامه سپاه پاسداران (مصوب 15/6/1361): «سپاه پاسداران انقلاب اسلامي نهادي است تحت فرماندهي عالي مقام رهبري كه هدف آن نگهباني از انقلاب اسلامي ايران و دستاوردهاي آن و كوشش مستمر در راه تحقق آرمانهاي الهي و گسترش حاكميت قانون خدا طبق قوانين جمهوري اسلامي ايران و تقويت كامل بنيه دفاعي جمهوري اسلامي از طريق همكاري با ساير نيروهاي مسلح و آموزش و سازماندهي نيروهاي مردمي مي باشد».

بنا براين در زمينه ضرورت تشكيل سپاه به دو نكته مي توانيم اشاره بكنيم:

1- ديدگاه حضرت امام (ره) در مورد بسترسازي براي حضور مردم در عرصه هاي مختلف و تشكيل نهادهاي انقلابي و مردمي

2- حفظ انقلاب اسلامي و دستاوردهاي آن. بعد از پيروزي انقلاب اسلامي به مرور عواملي همچون بحران هاي منطقه اي در استان هاي كردستان، خوزستان، سيستان و بلوچستان و منطقه تركمن صحرا و ظهور روزافزون جريان ها و سازمان هاي سياسي- نظامي و تحركات و تهديداتي كه آمريكا براي مقابله با انقلاب انجام مي داد و فروپاشي بخش عمده اي از بدنه اصلي ارتش، باعث شد كه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به فرمان حضرت امام (ره) تشكيل شود. بر اساس تصور بنيانگذاران، سپاه پاسداران در ابتدا بيشتر رسالت فرهنگي، سياسي و امنيتي براي خود قائل بود و به همين دليل سازماندهي آن محدود به درون شهرها مي شد و تشكيلات نظامي گسترده اي نداشت.

1- اقدامات سپاه در برقراري امنيت داخلي

1-برخورد با بقاياي رژيم شاه؛ در روزهاي اول پس از پيروزي انقلاب، مقابله با عوامل باقيمانده رژيم پهلوي و عوامل نفوذي كه به دنبال ايجاد اخلال در امنيت كشور بودند و همچنين حفاظت از مراكز حساسي كه به دست نيروهاي انقلاب بود، توسط سپاه انجام گرفت. پس از آن كشور با توطئه هاي مختلفي توسط گروهكها براي براندازي انقلاب اسلامي مواجه شد كه سپاه هم بنا بر رسالت انقلابي خويش برخوردهايي را با اين گروهكها انجام داد.

2-انهدام گروهك فرقان. برنامه اين گروهك تروريستي اين بود كه در همان روزهاي اول تمام مسئولين بلندپايه انقلاب را ترور كند. با تلاش اطلاعاتي كه سپاه پاسداران انجام داد توانست اين گروهك را به طور كامل منهدم نمايد.

3- خنثي سازي كودتاي نوژه. كودتاي نوژه با طراحي استكبار جهاني براي براندازي نظام جمهوري اسلامي طرح ريزي شده بود كه سپاه با فعاليت هاي اطلاعاتي و عملياتي و با كمك عناصر متدين ارتشي توانست دقيقاً يك روز قبل از انجام كودتا، مركزيت آن را در پايگاه نوژه متلاشي كند.

4- انهدام سازمان منافقين در داخل كشور. منافقين در ابتدا سعي داشتند با ايجاد جنگ رواني و فعاليت هاي سياسي نظر مردم را به خود جلب كرده و نيروهاي انقلاب را منزوي كنند، اما با شكست در براندازي سياسي و خلع بني صدر از مسئوليت فرماندهي كل قوا در 30 خرداد سال 1360، منافقين وارد فاز نظامي شدند و فاجعه هايي مانند هفتم تير و هشتم شهريور را انجام دادند كه سپاه توانست با دستگيري هاي گسترده عناصر تروريست اين گروهك، آنها را در داخل كشور منهدم نمايد و بقيه مجبور به فرار از كشور شدند.

5- انهدام گروهكهاي تروريستي چپ. خنثي سازي حركت گروههاي چپ به خصوص حزب توده كه داراي سابقه اي بيش از چهل سال مبارزه بود، از شاهكارهاي بخش اطلاعاتي و امنيتي جمهوري اسلامي بود كه سپاه در آن شرايط حساس توانست با ضربات متوالي كه به اين حزب وارد كرد تا اوايل سال 1362 بخش هاي اطلاعاتي و نظامي حزب توده را نابود كند و بخش هاي ديگر را دستگير نمايد.

برخورد سپاه با گروهكهاي تروريستي چپ در جنگ هاي شمال كشور و بحران آمل در 6 بهمن 1360 از ديگر اقدامات در اين زمينه مي باشد.

6- برقراري امنيت در شمالغرب كشور در كنار ارتش. تقريباً از همان روزهاي اول انقلاب بود كه گروهكهاي دموكرات و كومله در كردستان اقدام به ضديت با انقلاب اسلامي كردند و برنامه هاي زيادي را براي دستيابي به اهداف شوم استكبار جهاني طراحي و اجرا كردند. اولين آن حمله به پاسگاه و برخي پادگانهاي نظامي و سرقت امكانات آنها بود.

بعد از اولين فرمان تاريخي حضرت امام (ره) در 27 مرداد 1358 مبني بر حركت دولت، ارتش و ژاندارمري براي خاتمه غائله پاوه بود كه سپاه توانست نقش بسيار مؤثري را ايفا نمايد و بعد از آن به مرور با حضور گسترده سپاه در كردستان و استقرار در نقاط حساس و شهرهاي مهم كردستان مثل سردشت و مهاباد و سنندج و تقويت و افزايش آمادگي دفاعي خود در اين شهرها توانست بحران را كنترل و محدود كند و به مرور امنيت را به كردستان برگرداند.

7- برقراري امنيت در جنوب شرق كشور.

8- مقابله با اغتشاشات داخلي. فعاليت ديگر سپاه در زمينه امنيت داخلي بحث مقابله با اغتشاشات و ناامني هايي بود كه در دوران سازندگي در داخل شهرها انجام گرفت كه با همكاري نيروي انتظامي توانست اين اغتشاشات و ناامني هايي كه با هدف ضربه زدن به حيثيت جمهوري اسلامي انجام مي گرفت را مهار كند.

9- حفاظت از شخصيت ها، اماكن حياتي و هواپيماها.

2- اقدامات سپاه براي مقابله با تهديدات خارجي

در ابتدا سپاه نه سازمان مناسب و نه توان و تجهيزات مناسبي براي مقابله با تهديدات خارجي در اختيارداشت.

لذا وقتي كه رژيم بعث عراق حمله خود را آغاز كرد عمدتاً به دليل ويژگي كه سپاه داشت ابتدا مقاومت در شهرها را آغاز كرد. همين مقاومت ها به ويژه مقاومتهايي كه نيروهاي سپاه به همراه نيروهاي مردمي در شهرهايي مثل خرمشهر، سوسنگرد، اهواز و آبادان انجام دادند استراتژي تصرف سريع خوزستان توسط حزب بعث را به شكست كشاند.

در گام بعدي سپاه به مرور در غير از شهرها در مناطق ديگر در مقابل دشمن خط تشكيل داد و با انجام عملياتهاي دستبرد و شبيخون پيشروي دشمن را سد كرد و دشمن را مجبور كرد كه به لاك دفاعي فرو رود. بعد از آنكه عملياتهاي صرفاً كلاسيك در جنگ به نتيجه نرسيد، نيروهاي سپاه به همراه نيروهاي مردمي كه روز به روز تعدادشان بيشتر مي شد توانستند با انجام عملياتهاي محدود بر تجربيات نظامي و دفاعي خودشان بيفزايند و همين امر باعث توسعه سازمان سپاه شد.

بعد از عزل بني صدر از جانشيني فرماندهي كل قوا و رفع مانع براي حضور گسترده سپاه در جنگ و وحدتي كه بين سپاه و ارتش به وجود آمد طراحي و اجراي عملياتهاي عمده مانند عمليات ثامن الائمه، طريق القدس، فتح المبين و بيت المقدس براي آزادسازي مناطق اشغالي انجام گرفت. هركدام از اين عملياتها با غنايمي كه گرفته مي شد و تجاربي كه به دست مي آمد باعث توسعه سازمان رزمي سپاه مي شد.

3- فعاليتهاي فرهنگي سپاه

از آنجايي كه اصل 150 قانون اساسي جمهوري اسلامي، مسئوليت نگهباني و پاسداري از انقلاب اسلامي و دستاوردهاي آن رابه عنوان مأموريت سپاه تعريف كرده است ، هرگونه تهديدي كه عليه انقلاب اسلامي و دستاوردهاي آن انجام بگيرد، مقابله با آن جزو مأموريتهاي سپاه مي باشد. يكي از اين تهديدات ، تهديدات فرهنگي است كه از همان روزهاي اول انقلاب مطرح بوده است.

اهم اقدامات فرهنگي سپاه عبارتند از:

1- مقابله با فعاليتهاي فرهنگي گروههاي منحرف كه براي كمرنگ كردن ارزشهاي انقلابي و اسلامي در ذهن جوانان و جذب آنها انجام مي گرفت.

2- مقابله با عمليات رواني كه گروهكهاي ضد انقلاب و جريانهاي انحرافي سياسي- فرهنگي در سطح كشور انجام مي دادند.

3- جلوگيري از انحراف انقلاب و استحاله فرهنگي آن در درون كشور

4- تبليغ و گسترش مكتب اسلام و نشر معارف اسلامي .

5- دفاع فرهنگي از رهبري حضرت امام (ره) و مشخصاً ولايت مطلقه فقيه

6- تبليغ انقلاب و دستاوردهاي آن

7- حضور فرهنگي و سياسي در مناطق بحراني كشور

8- ايجاد حركت و انگيزه در مردم براي حضور در جنگ و پشتيباني از آن

9- دميدن روح اميد و اعتماد به نفس در مردم و رزمندگان

10- توسعه و تقويت وحدت و انسجام داخلي در سطح كشور و در درون جبهه هاي جنگ.

4- فعاليت هاي سازندگي و امدادرساني سپاه

برابر اصل 147 قانون اساسي نظام جمهوري اسلامي نيروهاي مسلح موظفند كه با حفظ آمادگي رزمي خود در برنامه هاي اقتصادي اجتماعي و فرهنگي دولت جمهوري اسلامي مشاركت كنند، كه در همين دوران اول انقلاب و دوران جنگ تلاشهاي گسترده اي را سپاه از ابتدا انجام مي داد تا بتواند در كنار برقراري امنيت و پدافند داخلي در امر توسعه هم تلاشهايي را داشته باشد.

ولي گستردگي فعاليتهاي سازندگي سپاه بعد از جنگ بود كه با تشكيل قرارگاه سازندگي تلاشهاي گسترده اي را در زمينه راه سازي خطوط انتقال آب و گاز و اسكله سازي، ساختمان سازي، صنعت، كشاورزي و سد سازي، حمل و نقل دريايي و فعاليتهاي ديگري كه احساس نياز مي شد را انجام داده است.

با تشكيل بسيج سازندگي به فرمان مقام معظم رهبري در نيروي مقاومت بسيج شكل ديگري از همكاري سپاه و بسيج در امر سازندگي كشور انجام شد.در همين بخش لازم است به فعاليتهاي امدادرساني كه سپاه در حوادث غير مترقبه انجام داده است اشاره اي كرد. زلزله هاي رودبار و منجيل و زلزله هاي كوچكي كه در سالهاي مختلف به وقوع پيوست، در خراسان، اردبيل، قزوين و جاهاي ديگر و به خصوص در حادثه دلخراش زلزله بم، سپاه توانست در همان ساعات اوليه با حضور گسترده و سريع خود و مديريت كردن بحراني كه به وجود آمده بود و به خصوص با ايجاد پل هوايي بين بم و ساير شهرها انتقال مجروحين و بعد از آن آواربرداري و كمك در امدادرساني به مردم تلاش چشمگيري را انجام دهد.

5- سازماندهي و ساماندهي درون سازماني سپاه

سپاه از همان ابتدا كه شكل گرفت در حين درگير بودن با مأموريتها خودش را سازمان و آموزش مي داد و با كسب تجربيات جديد، فعاليتهاي خودش را توسعه مي داد. امروز سپاه با وجود 3 دانشگاه بزرگ، دانشگاه امام حسين (ع)، دانشگاه جنگ و دانشگاه بقيه الله و بيش از 30 دانشكده به يك توان علمي و تحقيقاتي بسيار گسترده اي دست پيدا كرده است كه علاوه بر فعاليتهايي كه براي يك مديريت علمي در انجام مأموريتها انجام مي دهد كمك بزرگي در عرصه جنبش نرم افزاري و توليد علمي كشور انجام داده است.

(منبع : ضرورت تشكيل سپاه،دكتر محمد تولايي روزنامه همشهري پنجشنبه 3 ارديبهشت 1383)

هر چند در زمان صلح، نيروهاي مسلح (ارتش و سپاه و...) حراست از مرزها و همکاري در امنيت داخلي کشور (در حدود مقرر) را بر عهده دارند، اما زمان جنگ و بروز حوادث و اتفاقات فوق العاده، امکانات و توانايي هاي بيشتري مي طلبد که جز با همکاري و همياري مردم امکان پذير نيست.

اين همکاري و همياري متکي بر دو اصل ايمان و عمل شهروندان مي باشد. بنابراين براي آن که بتوان از توانايي مردم در صورت لزوم استفاده نمود، بايد به همه افراد آموزش هاي لازم دفاعي و تأميني داده شود تا هنگام ضرورت به کار آيد.

تدوين کنندگان قانون اساسي با توجه به اهدافي که براي جمهوري اسلامي اعلام داشته و رسالتي که جامعه اسلامي به عهده دارد و اصولي که قانون اساسي بر آن پايه گذاري شده پيش بيني مي کردند که خطرات زيادي متوجه امت اسلامي است و براي دفع اين خطرات همه افراد کشور بايد مشارکت داشته باشند.

به همين مناسبت در اصل 110 جزء وظايف و اختيارات رهبري «بسيج نيروها» هم پيش بيني شده است و در اين رابطه براساس اصل يکصد و پنجاه و يکم قانون اساسي به حکم آيه کريمه «واعدوا لهم ماستطعتم من قوه و من رباط الخيل ترهبون به عدوالله و عدوکم و آخرين من دونهم...» دولت را موظف مي دارد که براي همه افراد کشور برنامه و امکانات اموزش نظامي را بر طبق موازين اسلامي فراهم نمايد، به طوري که همه افراد توانايي دفاع مسلحانه از کشور و نظام جمهوري اسلامي ايران را داشته باشند.

بر اين اساس پيرو فرمان حضرت امام مبني بر ايجاد آموزش و بسيج ارتش بيست ميليوني جهت پيشگيري و مقابله با هرگونه تهديد و تجاوز، قوانين لازم براي تبيين جايگاه و ساختار تشکيلاتي بسيج، اهداف شرح وظايف و... تهيه شده براساس ماده 35 قانون مصوب 28/10/1359 مجلس شوراي اسلامي «هدف از تشکيل واحد بسيج مستضعفين ايجاد توانايي هاي لازم در کليه افراد معتقد به قانون اساسي و اهداف انقلاب اسلامي به منظور دفاع از کشور، نظام جمهوري اسلامي و همچنين کمک به مردم هنگام بروز بلا و حوادث غيرمترقبه با هماهنگي مراجع ذي ربط مي باشند».

ماده 36 قانون ياد شده وظايف بسيج را بدين شرح پيش بيني نموده است:

1. آموزش نظامي در حد توانايي دفاع از جمهوري اسلامي ايران و تماميت ارضي کشور.

2. تعليم و تربيت در زمينه هاي عقيدتي، سياسي و تخصص هاي مورد نياز.

3. سازماندهي اعضاء بسيج.

4. طرح هاي دفاعي با هماهنگي ساير ارگان هاي ذي ربط

بر اين اساس با توجه به اهداف و وظايف قانوني بسيج بايد در تبيين جايگاه بسيج در کشور به اين نکته توجه اساسي داشته باشيم که بسيج يک نهاد چند جانبه است نه يک نهاد نظامي صرف، بلکه حتي مانند ساير نهادهاي نظامي رسمي هم نيست بلکه نهادي مردمي است فراتر از جايگاه نظامي که در زمينه هاي مختلف، فرهنگي، عقيدتي، تربيتي و علمي نقش بسيار ارزنده اي مي تواند در آموزش جوانان و ساير اقشار و اصناف مختلف جامعه داشته باشد از اين رو با توجه به تمامي اين کارهايي که مي توانيم از نهاد بسيج به عنوان يکي از عوامل جامعه پذيري جوانان و اقشار مختلف جامعه اسلاميمان نام برد که موفقيت هاي بسيار زيادي نيز در زمينه هاي مذکور به دنبال داشته است؛ بررسي عملکرد بسيج در زمينه هاي مختلف دفاعي، علمي، فرهنگي، سازندگي و... از اول انقلاب تاکنون، به خوبي بيانگر اهميت و ضرورت اين نيروي مردمي براي جامعه اسلامي ماست به عنوان نمونه آيا پيروزي در مقابل توطئه هاي گوناگون استکبار جهاني و دشمنان ايران، از جنگ تحميلي گرفته تا ايجاد اغتشاش و ناامني در شهرها و... آيا بدون حضور نيروهاي مخلص و جان بر کف بسيج امکان پذير بود؟

آيا مي توان نقش بسيار مؤثري که نيروهاي بسيج در تضمين بقا و تداوم انقلاب اسلامي داشته و دارند را منکر شد؟!!

کينه و دشمن عميق مخالفان نظام اسلامي با بسيج به خوبي مؤيد اين موضوع است. آنچه که گره هاي کور نظام را در مواقع حساس باز کرد ه است همين حضور مؤثر و تشکل يافته نيروهاي مردمي در قالب بسيج است.

از سوي ديگر اگر مقايسه اي بين بودجه هاي هنگفتي که در قسمت هاي مختلف دولت، مصرف مي شود با بودجه بسيار اندک بسيج داشته باشيم و دستاوردهاي هر کدام را نيز در نظر بگيريم، به خوبي مشخص مي شود که بسيج يکي از نادرترين مراکزي است که علي رغم تحميل هزينه هاي بسيار ناچيزي بر دولت، دستاوردهاي بسيار گران سنگي براي جامعه و نظام اسلامي داشته و دارد.

به علاوه اگر بخواهيم کارکردهايي که بسيج هم اکنون انجام مي دهد به تشکيلات نظامي کنوني بسپاريم و يا تشکيلات رسمي ديگري به وجود بياوريم هزينه هاي بسيار کلاني بر دولت تحميل مي کند، لذا برخي کشورها مانند چين برخي فعاليت هاي مشابه را به نيروهاي مردمي مي دهند. از اين رو ناديده گرفتن نقش و جايگاه حساس بسيج اقدامي غير منصفانه و در تنافي با مصالح جامعه، منافع ملي کشورمان و آرمان ها و اهداف والاي انقلاب اسلامي مي باشد .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: